Klimatyzacja w zabytkach – co na to konserwator?

Posiadanie zabytku to przywilej i powinność. Na właścicielach takich nieruchomości spoczywa obowiązek opieki i troski o zachowanie obiektu w jak najlepszym stanie, a także formie, jak najbardziej zbliżonej do pierwotnej. Nie oznacza to jednak braku szans na wprowadzenie komfortu termicznego lokalu, czy innowacji technologicznych. Tego m.in. dowiedzieli się uczestnicy organizowanego przez THERMOSILESIA szkolenia: „Systemy klimatyzacji spełniające wymagania ochrony konserwatorskiej dla modernizowanych budynków zabytkowych”. 

Szkolenie z udziałem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, pod patronatem medialnym magazynów Polski Instalator, Rynek Instalacyjny, portali klimatyzacja.pl, HVACR.pl i Fachowy Instalator, odbyło się 22 września 2021 w formie hybrydowej. 

Uczestnicy zaproszeni do siedziby firmy THERMOSILESIA oraz osoby biorące w szkoleniu online zapoznały się z podstawowymi formami ochrony prawnej zabytków,  wynikającymi z niej obowiązkami dla właścicieli oraz procedurami związanymi z koniecznością uzyskania zgody na modernizację.

Formy ochrony prawnej zabytków
Najczęściej spotykaną formą ochrony prawnej zabytku jest wpis do rejestru zabytków (ochrona ścisła formy zewnętrznej, czyli bryły i dachu oraz wnętrz zabytkowego obiektu – jeżeli te się zachowały, a ich elementy ujęto w treści decyzji o wpisie do rejestru). Innym sposobem wpisu do rejestru zabytków są wpisy obszarowe, obejmujące np. tereny z zabudową historyczną miast i wsi, czy zespoły pałacowo - parkowe.  Oznacza to, że nawet, gdy sam lokal nie jest objęty ochroną konserwatorską, ale znajduje się przy ulicy stanowiącej część układu urbanistyczno-architektonicznego wpisanego do rejestru zabytków, to w przypadku planowanej modernizacji właściciel i tak będzie zobowiązany uzyskać zgodę na montaż systemu klimatyzacji, instalacji fotowoltaicznej czy np. pompy ciepła. 

Przede wszystkim dobrostan zabytku
- Podstawowym celem ochrony prawnej jest zachowanie zabytku w formie możliwie niezmienionej względem pierwotnej, a także utrzymanie zabytku w jak najlepszym stanie architektoniczno - materialnym. Wprowadzenie modernizacji i nowych rozwiązań technicznych nie koliduje jednak z tak zdefiniowanymi celami ochrony i opieki nad zabytkami. Jeżeli planowane modernizacje pozwalają na lepsze wykorzystanie obiektów i przedłużenie ich istnienia inwestor może liczyć, że skonsultowane i uwzględniające wytyczne służb konserwatorskich, projekty spotkają się z akceptacją. To samo dotyczy decyzji o zmianie sposobu użytkowania, która jest możliwa, gdy wiadomo, że zmiana przyczyni się do poprawy stanu i przedłuży żywotność zabytku – wyjaśnił Łukasz Konarzewski Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Montaż instalacji w zabytkowych wnętrzach
Większość zmian związanych z zabudową instalacji technicznych dotyczy wnętrz i najczęściej uzyskanie na nie zgody nie nastręcza większych problemów wnioskodawcom. Dzieje się tak ponieważ rzadko wnętrza zabytkowych budynków zachowują się w pierwotnym stanie, często też brak jakichkolwiek materiałów umożliwiających ich całkowite lub choćby częściowe odtworzenie. W takich sytuacjach, ze względów praktycznych, dla istnienia zabytku priorytet ma kwestia jego nowego funkcjonalnego zagospodarowania.

Możliwość ingerencji i implementacji nowych technologii w zabytkach, w których zachowały się wnętrza i elementy wyposażenia jest już trudniejsza i z pewnością kosztochłonna bo wprowadzone innowacje nie mogą spowodować zmiany pierwotnego kształtu, czy zachowanych we wnętrzach detali. Standard działań jest oczywiście zależny od rangi zabytku i inny będzie dla unikatowego pod względem historycznym i architektonicznym pałacu, a inny dla mieszczańskich kamienic z przełomu XIX i XX wieku.
 

System RVF V-STAGE Rotenso
W drugiej części szkolenia prowadzący - Sylwester Stafiej Dyrektor ds. Systemów Klimatyzacyjnych THERMOSILESIA omówił możliwości wykorzystania innowacyjnego system RVF V-STAGE Rotenso, który powstał jako rozwiązanie dla modernizacji budynków w zwartej, zabytkowej zabudowie, która nie powala na montaż agregatu na elewacji, czy dachu. 
- Zasada działania przeznaczonego dla zabytków agregatu skraplającego Rotenso RVF V-STAGE jest taka sama jak klasycznego rozwiązania z agregatem skraplającym zewnętrznym, z tą jednak różnicą, że sam agregat można umieścić wewnątrz budynku np. w pomieszczeniu technicznym, archiwum, piwnicy, czy też na poddaszu. Świeże powietrze potrzebne do realizacji przemiany termodynamicznej wciąż trzeba doprowadzić i odprowadzić do i z urządzenia na zewnątrz. To właśnie umożliwia specjalna konstrukcja wentylatora o wysokim sprężu pozwalająca na transport powietrza na dużą odległość do 15 metrów – wyjaśnia Sylwester Stafiej Dyrektor ds. Systemów Klimatyzacyjnych Rotenso Sp. z o. o.

Do odprowadzenia na zewnątrz ujścia kanałów wymiany powietrza wystarczy wyłącznie niewielki otwór w elewacji, który pozostaje bez wpływu na estetykę budynku i może zostać łatwo zasłonięty specjalną maskownicą. Możliwość całkowitej zabudowy jednostki skraplającej wewnątrz budynku, podłączenia 10 jednostek wewnętrznych RVF oraz współpracy systemu z centralami wentylacyjnymi, z sekcją chłodzenia jest rozwiązaniem dla budynków o trudnym usytuowaniu.
- Dzięki systemowi RVF – V Stage THERMOSILESIA coraz częściej wspiera instalatorów, projektantów, a także samych inwestorów, którzy poszukują kompromisu pomiędzy wymaganiami ochrony konserwatorskiej, a koniecznością zapewnienia stabilnych warunków termicznych zabytkowych lokali. Ilość zgłoszeń na szkolenie przekonała nas, że w branży instalacyjnej jest bardzo duże zapotrzebowanie na wiedzę, w temacie, który wydawał nam się niszowy – podsumowuje Sylwester Stafiej.